Nga vẫn còn hơn 300.000 người di cư bất hợp pháp: Báo động hệ thống quản lý cư trú

Trong số này, hơn 60% đến từ các nước Trung Á như Uzbekistan, Tajikistan và Kyrgyzstan – các quốc gia vốn có số lượng lao động đổ vào Nga lớn nhất trong nhiều năm qua. Dù không nằm trong nhóm di cư chủ lực, cộng đồng người Việt tại Nga cũng được ghi nhận có sự hiện diện trong nhóm cư trú không hợp lệ, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh nhỏ và chợ đầu mối.

Mặc dù Nga đã triển khai nhiều đợt hợp pháp hóa cho người di cư, trong đó có chương trình đặc biệt kéo dài đến 10/9/2025, giới chuyên gia nhận định các biện pháp hiện tại chưa đủ lan tỏa đến toàn bộ người lao động nước ngoài. Nguyên nhân chủ yếu được chỉ ra là do rào cản ngôn ngữ, thiếu hiểu biết pháp luật, và khó khăn trong tiếp cận hệ thống điện tử khai báo như Gosuslugi hoặc ruID.

Bên cạnh đó, tình trạng người di cư sinh sống trong các khu vực “không chính thức” như chợ, công trình xây dựng, nhà ở tự phát khiến họ không tiếp cận được thông tin hoặc lo sợ bị phát hiện và trục xuất nên tránh né hợp pháp hóa.

Dù không phải nhóm chiếm đa số, người Việt Nam tại Nga cũng chịu ảnh hưởng nhất định từ các chính sách siết chặt kiểm soát người nước ngoài. Một bộ phận người Việt làm việc trong các chợ lớn tại Moskva, Ekaterinburg, Vladivostok… thường sử dụng visa du lịch rồi cư trú quá hạn, hoặc làm việc mà không có giấy phép lao động. Những trường hợp như vậy đã và đang bị xử lý hành chính, thậm chí trục xuất trong các đợt kiểm tra gần đây.

Ngoài ra, làn sóng kiểm tra gắt gao cũng ảnh hưởng đến cả những người Việt cư trú hợp pháp, khi chính quyền Nga tăng cường kiểm tra hồ sơ và nâng cao yêu cầu về giấy tờ, hợp đồng lao động và đóng thuế. Điều này đặt ra thách thức không nhỏ cho cộng đồng người Việt vốn quen với hình thức làm việc linh hoạt, không chính thức.

Giới chức Nga đã nhiều lần nhấn mạnh rằng đợt hợp pháp hóa cư trú hiện tại, kéo dài đến ngày 10/9/2025, là cơ hội cuối cùng để người di cư điều chỉnh lại tình trạng pháp lý của mình. Sau thời điểm này, mọi trường hợp vi phạm còn tồn tại sẽ bị trục xuất, cấm nhập cảnh đến 10 năm và không được xét duyệt quốc tịch.

Đại sứ quán các nước Trung Á và Việt Nam tại Nga đã phát đi thông báo khẩn, kêu gọi công dân mình nhanh chóng hoàn thiện hồ sơ, đăng ký sinh trắc học và làm rõ tình trạng cư trú. Tuy nhiên, tốc độ hợp pháp hóa vẫn đang diễn ra chậm, đặc biệt tại các địa phương xa trung tâm.

Với con số hơn 300.000 người cư trú bất hợp pháp, Nga đang phải đối mặt với thách thức lớn về quản lý di trú và an ninh nội địa. Chính quyền đang dồn toàn lực siết chặt hệ thống nhập cảnh, đồng thời khuyến khích người di cư hợp pháp hóa trong thời gian ngắn ngủi còn lại.

Cộng đồng người Việt tại Nga không nằm ngoài phạm vi ảnh hưởng, đặc biệt với những người kinh doanh không khai báo, làm việc tự do hoặc chưa hoàn thiện giấy tờ. Trong bối cảnh đó, việc chủ động hoàn thiện hồ sơ và tuân thủ quy định pháp luật Nga không chỉ là trách nhiệm pháp lý, mà còn là điều kiện để ổn định cuộc sống lâu dài nơi đất khách.