Sau 20 năm liên tục đến sống ở Mỹ, tôi đã bị phạt thường xuyên vì chạy quá tốc độ cho phép được ghi lại từ camera. Thế nhưng đợt này là lần đầu tiên xe của chúng tôi (3 anh em từ Nga qua đi từ Washington D.C đến Virginia Beach thì đấu golf) đã bị cảnh sát giao thông bật đèn xanh đuổi theo, giống như phim Mỹ mà mình vẫn hay xem trên phim. Một cảm giác tò mò xem khác gì với cảnh sát Nga, chẳng là xe của mình từ đường phụ vào đường chính, xe đường chính đi với tốc độ 70 dặm/h (1 dặm = 1,6km) bởi vì muốn tăng tốc vượt lên để đi được vào làn trong, do đó chúng tôi đã đi với tốc độ là 87 dặm/h mà không cảm nhận được, điều này chỉ xảy ra trong tích tắc, thế nhưng sau đó chúng tôi đã thấy xe cảnh sát đi sau với đèn nháy xanh, cảnh báo, chúng tôi đã dừng xe ở làn đường và ngồi im đợi cảnh sát đến hỏi giấy tờ, viết biên bản ký phạt và chúng tôi tiếp tục lên đường.
Vậy qua đây tôi xin gửi đến các bạn kinh nghiệm, nếu như bạn lái xe ở Mỹ:
1. Tôi phải làm gì khi bị nhân viên công lực chận lại?
Khi bạn bị cảnh sát chớp đèn và chận lại vì bất cứ một lý do nào, điều đầu tiên là bạn phải bật đèn nháy và tắp vào lề phải dù bạn đang ở trên xa lộ hay trong thành phố. Đừng tiếp tục lái vì nghĩ rằng nếu bạn dừng ở lề đường sơn đỏ, hay trên xa lộ, bạn sẽ bị thêm một tội nữa (nếu người cảnh sát không muốn bạn dừng lại, họ sẽ cho bạn biết điều này). Vào ban đêm, bạn không phải dừng lại (nhất là phụ nữ) nếu bạn không cảm thấy nơi đó không an toàn. Luật cho phép bạn lái tới một nơi sáng sủa, an toàn để dừng lại với một điều kiện là bạn phải cho người cảnh sát biết ý định của bạn bằng cách bật đèn nháy, đèn trong xe và ra hiệu cho họ biết. Khi bị chận lại mà bạn cứ tiếp tục lái và không cho người cảnh sát biết ý định của bạn, họ sẽ nghi ngờ bạn đang có hành động mờ ám.
Sau khi đã tắp vào lề phải, bạn nên giữ bình tĩnh, quay cửa kính xuống và chờ người cảnh sát đến gần. Nếu là ban đêm, bạn nên bật đèn trong xe. Điều này sẽ giúp người cảnh sát có thể nhìn thấy bên trong xe của bạn và cho họ biết là bạn không có gì phải dấu giếm. Để hai tay lên tay lái và đừng có những hành động bất ngờ như mở hộp xe, lấy bóp phía sau lưng ngoại trừ khi được người cảnh sát yêu cầu trình giấy tờ. Nên nhớ, người cảnh sát không biết bạn là ai, và bạn vừa làm chuyện gì. Thông thường, bạn nên ở trong xe, đừng mở cửa bước xuống ngoại trừ khi được lệnh.
Điều quan trọng nhất là thái độ của bạn. Cãi nhau với cảnh sát chẳng được lợi lộc gì mà chỉ làm tăng thêm cơ hội và xác xuất để bạn bị phạt. Nên nhớ, người cảnh sát có quyền phạt bạn nhưng đồng thời cũng có quyền tha bạn. Người cảnh sát cũng có quyền chận hai người cùng một tội, phạt một người và tha một người. Vì thế, giữ thái độ hoà nhã, thân thiện, may ra ông ta nghĩ lại và tha cho bạn.
2. Tôi có bắt buộc phải ký tên lên giấy phạt không?
Bạn có quyền không ký giấy phạt nhưng bạn sẽ bị còng tay và mang về ty cảnh sát. Nên nhớ, ký tên lên giấy phạt không có nghĩa là bạn nhận tội, chỉ là bạn hứa sẽ ra toà trả lời cho lỗi vi phạm của bạn, trong hay trước ngày ghi trên giấy phạt. Vì thế, điều khôn ngoan là bạn nên ký vào giấy phạt, nếu không bạn sẽ bị bắt về ty cảnh sát. Nếu bạn cảm thấy người cảnh sát phạt không đúng, sau này bạn có quyền ra toà để tranh cãi.
3. Sau khi nhận giấy phạt, tôi phải làm gì?
Thông thường, khoảng hai hay ba tuần sau khi bạn bị phạt, toà án sẽ gởi cho bạn một giấy đóng tiền (còn gọi là Courtersy Notice). Nhưng đôi khi, bạn sẽ không nhận được giấy đóng tiền vì toà án có quá nhiều việc nên không gởi cho bạn. Nhiều toà án, San Diego chẳng hạn, buộc bạn phải liên lạc với họ để biết số tiền phạt và thủ tục xin đi học xoá ticket. Xin nhớ, bổn phận của bạn là phải liên lạc với toà để trả lời hay thanh toán tiền bạc về lỗi vi phạm của bạn,trước ngày ghi trên giấy phạt. Nếu không, toà sẽ ban hành lệnh truy nã bạn (arrest warrant) và nếu bị bắt, bạn có thể bị phạt tới $600 và có thể bị tù tới 6 tháng.
4. Sau khi nhận giấy báo đóng tiền tôi phải làm gì?
Sau khi nhận được giấy báo đóng tiền, bạn có thể làm những việc sau đây:
a. Đóng tiền nhận tội: Bạn có thể đóng tiền nhận tội bằng nhiều cách. Cách thứ nhất là ký chi phiếu cá nhân, mua money order cho số tiền trên giấy báo vào gởi về toà án theo địa chỉ ghi trên giấy báo. Cách thứ hai là dùng thẻ tín dụng để trả tiền phạt trên điện thoại hoặc qua mạng lưới điện toán (rất nhiều toà án thiết lập hệ thống trả tiền cách này). Cách thứ ba là bạn đích thân ra toà và đóng tiền cho họ.
b. Đóng tiền xin đi học xoá ticket: Bạn có thể đóng tiền để xoá ticket bằng cách xin tham dự một lớp học về giao thông an toàn nếu bạn hội đủ điều kiện (bạn chưa từng tham dự một lớp xoá ticket nào trong vòng 18 tháng kể từ ngày bị phạt lần trước). Để được đi học xoá ticket, ngoài tiền phạt, bạn còn phải đóng thêm lệ phí giấy tờ và tiền trường (thay đổi tuỳ theo toà và tuỳ theo trường). Bạn có thể dùng những phương cách giống như khi đóng tiền nhận tội để thanh toán chi phí với toà án.
c. Đóng tiền xin ra toà tranh cãi: Nếu bạn cảm thấy người cảnh sát viết giấy phạt không đúng, toà án cho phép bạn ra toà tranh cãi về lỗi vi phạm của mình. Nếu bạn muốn ra toà tranh cãi, bạn phải trình diện toà án nơi bị phạt trong hoặc trước ngày ghi trên giấy phạt, tuyên bố không nhận tội (plead not guilty), và đóng tiền thế chân (bail), tuy nhiên, có nhiều toà không bắt bạn phải đóng tiền thế chân. Ngoài ra, bạn còn phải ký một tờ giấy phủ nhận quyền đi học xoá ticket của mình (forfeit the right to go to traffic school). Toà án sẽ cho bạn một ngày hẹn, trong ngày đó, bạn sẽ có cơ hội trình bày trường hợp của mình với vị quan toà. Sau khi nghe lời trình bày của bạn và lời trình bày của người cảnh sát đã ghi giấy phạt cho bạn, vị quan toà sẽ có quyết định. Nếu bạn thắng, toà sẽ trả tiền thế chân lại cho bạn. Nếu bạn thua, toà sẽ giữ tiền thế chân và bạn sẽ không được đi học. Nếu người cảnh sát vắng mặt trong ngày hôm đó, toà sẽ bãi nại (dismissed) giấy phạt của bạn và trả lại tiền thế chân cho bạn.
Bạn cũng có thể tuyên bố không nhận tội bằng văn bản. Dưới điều luật 40519(b), toà án cho phép bạn tuyên bố không nhận tội bằng thư thay vì ra toà (enter a not guilty plea in writing in lieu of appearing in person in front of a judge). Trong thư này, bạn cũng có thể xin toà được tranh cãi về lỗi vi phạm bằng văn bản (Trial by Written Declaration). Bạn phải viết một văn kiện gởi cho toà, trình bày rõ ràng những lý do, bằng chứng để biện minh cho lỗi vi phạm của bạn. Nếu quan toà cảm thấy bạn đúng, ông ta sẽ tha tội cho bạn.
5. Nếu tôi nhận tội, bằng lái xe của tôi bị ảnh hưởng như thế nào?
Khi bạn đóng tiền nhận tội, toà án sẽ kết tội bạn và gởi hồ sơ về cho Nha Lộ Vận (DMV). DMV sẽ ghi lỗi vi phạm, ngày bạn bị kết tội, vào hồ sơ cá nhân và hồ sơ lái xe của bạn. Lỗi vi phạm này sẽ mang một số điểm, thay đổi tuỳ theo lỗi nặng hay nhẹ. Số điểm này sẽ nằm trong hồ sơ lái xe của bạn 3 năm. Nếu bạn vượt qua số điểm hạn định, DMV sẽ treo bằng lái của bạn. Xin xem phần hệ thống điểm của DMV bên dưới.
Tệ hơn hết, hãng bảo hiểm sẽ có cớ để tăng tiền bảo phí của bạn trong suốt thời gian số điểm nằm trong hồ sơ lái xe của bạn (thực ra, họ không tăng, họ chỉ không bớt cho bạn nữa vì bạn không còn là người tài xế tốt. Một cách chơi chữ của con buôn).
6. Nếu tôi đi học xoá ticket, bằng lái xe của tôi bị ảnh hưởng như thế nào?
Bạn chỉ được đi học một lần trong vòng 18 tháng tính từ ngày bạn bị phạt lần trước. Nếu bạn hội đủ điều kiện để tham dự một lớp xoá ticket tại một trường được DMV chứng nhận, trường sẽ cấp cho bạn một Chứng Chỉ (Certificate) mà bản chính được gởi về cho toà án nơi bạn bị phạt. Khi nhận được Chứng Chỉ hoàn tất khoá học, trong vòng vài tuần lễ, toà án sẽ tha lỗi vi phạm (dismissed) cho bạn và gởi hồ sơ về cho DMV. Khi nhận được hồ sơ từ toà, DMV sẽ ghi lỗi vi phạm cùng ngày tha tội vào hồ sơ cá nhân của bạn, nhưng DMV sẽ không ghi vào hồ sơ lái xe của bạn. Vì hồ sơ lái xe của bạn không bị DMV đụng tới, hãng bảo hiểm sẽ không biết bạn bị phạt và sẽ không có cớ tăng tiền bảo phí của bạn.
Nếu trong vòng 18 tháng mà bạn bị phạt lần thứ hai, bạn vẫn có cơ hội xin toà đi học, với điều kiện là bạn phải ra toà xin. Nếu toà cho phép, bạn phải đi học lớp Cấp 2 (Level 2), và phải học 12 tiếng thay vì 8 tiếng. Nếu bạn hoàn tất khoá học, toà cũng sẽ tha (dismissed) lỗi vi phạm cho bạn, nhưng DMV buộc phải ghi vào hồ sơ lái xe của bạn lỗi vi phạm và ngày bạn được tha.
Luật mới (2013), người tài xế có bằng lái xe loại A, B, hoặc Thương Mại C, sẽ được đi học xoá ticket khi người đó vi phạm trong lúc đang lái xe tư nhân.
7. Hệ thống điểm của DMV như thế nào?
Nha Lộ Vận (DMV) của mỗi tiểu bang có cách tính điểm riêng. Ở California, DMV tính lỗi vi phạm của bạn, tuỳ theo lỗi nặng hay nhẹ, một số điểm tương đương với: 1, 2 hoặc 0. Những người có bằng lái xe thương mại A hoặc B, số điểm tối đa có thể lên tới 3 điểm cho tội nặng.
Bạn sẽ bị treo bằng lái 6 tháng nếu tổng số điểm trong hồ sơ lái xe của bạn là:
4 điểm trong 1 năm, hay
6 điểm trong 2 năm, hay
8 điểm trong 3 năm
Khi bạn bị 2 điểm trong vòng 1 năm, hay 4 điểm trong vòng 2 năm, hay 6 điểm trong vòng 3 năm, DVM sẽ gởi cho bạn một lá thư cảnh báo (Warning Letter).
Khi bạn bị 3 điểm trong vòng 1 năm, hay 5 điểm trong vòng 2 năm, hay 7 điểm trong vòng 3 năm, DVM sẽ gởi cho bạn một lá thư sắp sửa thâu bằng lái (Intention Suspension Letter).
Khi bạn bị 4 điểm trong vòng 1 năm, hay 6 điểm trong vòng 2 năm, hay 8 điểm trong vòng 3 năm, DVM sẽ gởi cho bạn một lá thư thâu bằng lái (Suspension Letter). Lá thư này sẽ cho bạn biết thời gian bạn bị treo bằng lái và những thủ tục để phục hồi bằng lái sau ngày mãn hạn treo bằng.
8. Lỗi nào mang 1 điểm, 2 điểm hay 0 điểm?
Nhiều người lầm tưởng là bị phạt lỗi 0 điểm là khi xe đang đậu, dừng, hay không nhúc nhích (non-moving), còn bị lỗi 1 hay 2 điểm là khi xe đang chạy hay nhúc nhích (moving). Điều này không đúng. Bằng chứng hiển nhiên là tội không mang dây an toàn cho người trên 16 tuổi, hay tội chạy một mình trên làn đường dành cho xe nhiều người (car pool lane), mang 0 điểm, trong (xe đang chạy, nhúc nhích). Còn tội dừng tại nơi có bảng cấm đậu (no parking), hoặc tội cán lên mức giới hạn khi dừng ở đèn đỏ, sẽ mang 1 điểm (xe dừng, không nhúc nhích)
Những tội nặng như “lái xe bạt mạng”, “lái xe trên 100 mph”, “lái xe dưới ảnh hưởng của rượu”, “đua xe”, v.v..., sẽ mang 2 điểm.
9. Có cách nào biết đích xác lỗi nào mang 1 điểm, 2 điểm hay 0 điểm không?
Toà Thượng Thẩm California có ấn hành một quyển sách với tên gọi là “Uniform Bail and Penalty Schedules” trong đó ghi rõ số điểm và số tiền phạt (căn bản) cho mỗi lỗi vi phạm. Mục đích của quyển sách này để làm tiêu chuẩn cho các Toà án ở mỗi Quận. Nhờ vào quyển sách này mà tiền phạt của các lỗi vi phạm tương tối giống nhau cho dù bạn bị phạt ở San Francisco hay San Diego. Giá tiền phạt trong quyển “Uniform Bail and Penalty Schedules” thay đổi từng năm và sẽ được cập nhật hoá mỗi năm hoặc mỗi hai năm.
Muốn biết số điểm cho lỗi vi phạm và số tiền sẽ bị phạt (căn bản), bạn cần quyển sách này. Muốn có một ấn bản, bạn chỉ cần lên mạng, vào địa chỉ này www.courtinfo.ca.gov và nhấp chuột vào nút “tìm” (search), sau đó điền vào cửa sổ ba chữ “bail and penalty”. Quyển “Uniform Bail and Penalty Schedules” này ở thể PDF, vì thế bạn có thể tải xuống và lưu lại trong hard disk của bạn hoặc in ra, tuỳ ý.
Xin chúc quý bạn một ngày thật vui và lái xe an toàn.
Trần Quốc Sỹ
Cựu Hiệu Trưởng National Traffic Safety Institute tại West Court
Cựu Giám Đốc Điều Hành Diamond Traffic Safety School
ĐỒNG HƯƠNG GROUP